خبرگزاری حوزه | در روزگاری که نظام تعلیم و تربیت رسمی کشور بیش از هر زمان دیگر نیازمند روح معنویت، ایمان و هویت اسلامی است، حضور طلاب حوزههای علمیه در مدارس، به عنوان معلمان، مربیان و مروجان تفکر دینی، موضوعی است که هم موافقان پرشور دارد و هم منتقدانی جدی. اما حقیقت آن است که این حضور، اگر درست تبیین و هدایت شود، میتواند یکی از برکات بزرگ پیوند حوزه و آموزش و پرورش در گام دوم انقلاب اسلامی باشد.
رسالت تاریخی حوزه در تربیت جامعه
حوزههای علمیه از نخستین روزهای شکلگیری خود، متکفل تعلیم و تربیت انسان مؤمن و متعهد بودهاند. در طول تاریخ اسلام، روحانیت نه تنها پاسدار مرزهای اعتقادی بوده، بلکه در صف اول تربیت نسلها و هدایت افکار جامعه نیز ایستاده است. انقلاب اسلامی، این مأموریت را از سطح تبلیغ فردی به عرصه نظامسازی و تمدنسازی ارتقا داد و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، حوزه را «قرارگاه تربیت انسان تراز انقلاب اسلامی» قرار داد.
به همین جهت، پیوند میان حوزه و آموزش و پرورش، نه یک انتخاب سیاسی، بلکه ضرورتی تمدنی است. رهبر معظم انقلاب فرمودهاند: «جامعه علمی و مذهبی، یعنی روحانیت، اولین و مهمترین وظیفهاش جلوگیری از گمراهی جوانان اسـت.» و کدام میدان برای اجرای این وظیفه، گستردهتر و اثرگذارتر از مدارس کشور است؟
از طرح امین تا همکاری ساختاری
تجربه حضور طلاب در مدارس، با طرحهایی مانند طرح امین آغاز شد؛ طرحی که بهمنظور تقویت فضای تربیتی مدارس و ایجاد ارتباط مستمر میان روحانیت و دانشآموزان شکل گرفت. حضور روحانیون جوان در مدارس، آنهم در دوران حساسی که هجمه فرهنگی و رسانهای دشمن به نوجوانان شدت یافته است، بارها آثار مثبت خود را نشان داده است؛ از افزایش مشارکت دانشآموزان در برنامههای معنوی تا بهبود فضای اخلاقی و فرهنگی مدارس، نشانههای روشنی از برکت این حضور است.
اما همزمان با موفقیتهای فرهنگی طرح امین، موضوع جذب رسمی طلاب در بدنه آموزش و پرورش نیز مطرح شد. از میانه دهه ۱۳۹۰، طلاب واجد شرایط در رشتههایی چون دبیری عربی، فلسفه، الهیات و سپس رشتههای عمومیتر مانند آموزگاری و مشاوره، از طریق آزمونهای رسمی جذب شدند. به برکت پیگیریهای ستاد همکاری حوزههای علمیه و وزارت آموزش و پرورش، تعداد رشتههای مجاز و حضور طلاب در مدارس افزایش یافت.
چالشها و شبهات
با این همه، در سالهای اخیر، برخی چالشها نیز بر سر راه این روند پدید آمده است. مخالفت برخی انجمنهای علمی دانشگاهی با حضور طلاب در رشتههایی چون ادبیات فارسی یا علوم اجتماعی، طرح برخی شبهات در خصوص عدالت استخدامی، و حذف چند رشته از دفترچه آزمون سال ۱۴۰۴، همه و همه نشان میدهد که این مسیر نیازمند تبیین دقیقتر و گفتوگوی سازندهتر میان حوزه و دستگاه تعلیم و تربیت است.
برخی از کارشناسان حوزوی بر این باورند که مسئله، نه در اصل حضور طلاب، بلکه در نبود سازوکار پایدار و قانونی برای این حضور است و ستاد همکاری حوزه و آموزش و پرورش، نیازمند حمایت مدیران ارشد و سیاستگذاران تعلیم و تربیتی هر دو نهاد است که با ریل گذاری قانونی، مسیر تحقق انتظارات را برای دبیرخانه ستاد هموار نماید و با تغییر افراد، ارتباطات و سیاستهای همکاری متزلزل نگردد.
فرصتی برای تعمیق تربیت دینی
در شرایطی که بسیاری از کارشناسان تربیتی نسبت به کاهش عمق معنوی در محیط مدارس هشدار میدهند، حضور طلبه در مدرسه میتواند نقشی کلیدی در بازگرداندن روح تربیت دینی ایفا کند. طلاب آموزشدیده و توانمند در عرصه تبلیغ و مشاوره، نه تنها مبلغان دین، بلکه مربیان مهارتهای زندگی اسلامی و مشاوران اخلاقی نسل آیندهاند.
اگر سازوکار جذب و آموزش این نیروها اصلاح شود، طلاب میتوانند در قالب معلم، مربی پرورشی، مشاور و حتی مدیر مدرسه، نقشآفرین مؤثری در تحقق اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باشند. مدلی مانند طرح «دو، دو» که طلاب را با دورههای تخصصی دانشگاه فرهنگیان آشنا میکند، میتواند راهی برای رسمیتر و کارآمدتر شدن این همکاری باشد.
افق پیشرو و وظیفه حوزه
اکنون که کشور در آستانه تحولات بزرگ فرهنگی و نسلی است، وظیفه حوزه تنها تماشا و نقد نیست. حوزه باید خود، پیشقدم در طراحی نظام جامع حضور طلاب در عرصه تعلیم و تربیت شود. از اصلاح محتوای درسی سطوح حوزوی متناسب با نیازهای آموزش و پرورش، تا تخصصیسازی مدارک و گرایشها، و ایجاد دبیرخانه دائمی رصد و حمایت از طلاب شاغل در آموزش و پرورش، همه از وظایف ضروری و راهبردی مدیریت حوزههای علمیه است.
اگر این نگاه فعال و آیندهنگر در شورای عالی حوزه و مرکز مدیریت تقویت شود، میتوان امیدوار بود که حضور طلاب در مدارس، نه تنها یک تجربه مقطعی، بلکه بخشی ماندگار از هویت نظام تعلیم و تربیت اسلامی باشد.
جمعبندی
طلاب در میدان تعلیم و تربیت، نماد پیوند حوزه و جامعهاند. این حضور اگر با برنامهریزی دقیق، آموزش تخصصی و حمایت نهادی همراه شود، میتواند به فرصتی طلایی برای تربیت نسل مؤمن، انقلابی و اخلاقمدار تبدیل گردد. آنچه امروز نیاز داریم، انسجام در تصمیم، همدلی در سیاستگذاری و استمرار در اجراست؛ تا حوزه علمیه بتواند همچون گذشته، پیشتاز پرورش انسانهای صالح و آگاه در جامعه اسلامی باشد.
سید حسام ملکی، محقق و پژوهشگر فرهنگی تبلیغی
۱۶:۵۶ - ۱۴۰۴/۰۸/۲۰
نظر شما